فرهنگی و اجتماعی

مکث کوتاهی بر نوروز

نرم نرمک می‌ رسد اینک بهار

خوش به حال روزگار

نوروز و حلول سال نو خورشیدی مبارک

بصیرهمت

حفظ نوروز ، زبان های بومی ،هویت ملی و فرهنگی مردمان سرزمین ما مرهون سربداران خراسان است .چگونه؟

یك واقعیت ، همواره مشعلدار جسارت مردمان سرزمین آریانای شرقی و یا خراسان زمین است و آن اینكه بعد از تسلط دین اسلام در سرزمین عربستان و با لشكر كشی عربها بر سرزمین های مصر ، شام ( سوریه اردن و لبنان امروزی) و فلسطین و عراق و شاخ افریقا ، مردمان این کشور ها، نه تنها بدین سلام گرویدند ، بلكه هویت ملی،تاریخی ، فرهنكی و زبانی آنها نیز عربی گردید ،رسم الخط و زبان عربی ، لباس عربی ، همه عناصر فرهنگی عرب بر روح و روان مردمان بومی این كشورها که اصلا عرب نبودند ، مسلط گردید و مردمان بومی این سرزمین ها برای برگشتاندن هویت ملی تاریخی، زبانی و فرهنگی شان كاری نتوانستند انجام دهند و باصطلاح تن به تقدیر دادند و همه عرب شدند.

عربها و حاكمان مستبد اموی و عباسی همان سناریوی مصرو عراق و شام را بر مردمان آریانای كهن بخصوص خراسان زمین نیز، برای مدت درحدود کمتر از دو قرن تكرار نمودند ، نخست رسم الخط و الفبای ارامی و اوستایی به عربی تبدیل شد و زبان عربی و رسم الخط عربی جای فارسی و سایر زبان های بومی را گرفت و برای مدت زیادی از ادب و شعر و مضمون به زبان پرغنای فارسی ‌وسایر زبان های بومی خبری نبود .

امام حنیفة پروانی مجبور شد به عربی فتوی و حکم صادر نماید و ابن سینای بلخی آثارش را به عربی بنویسد وصد ها ادیب و نویسنده و شاعر خراسانی، زبا ن پرغنای فارسی را فراموش نمود و به عربی نوشت و سرایید . جشن ها و سرگرمی ها و همه عنا صر فرهنگی ،عنعنوی مردمان این سرزمین بشمول همین نوروز كه امروز به افتخار به تجلیل اش میگیریم بفراموشی سپرده شد و داشت هویت ملی و تاریخی اجداد مان در زیر تسلط استعمار فرهنگی اعراب نابود میگردید .مگر، برخلاف کشورهای که در بالا نام بردیم، مردمان این سرزمین ،خراسان زمین، در حالیکه دین اسلام را و قران را چون كتاب اسمانی پذیرفتند ، مگر نخواستند هویت ملی و تاریخی و فرهنگی شان محو گردد و نگذاشتند که باصطلاح همه عرب شوند. مقاومت های شدیدی صورت گرفت و پیروزی زیادی حاصل شد . همه این پیروزی ها قبل از همه ، مرهون شهامت دلیر مردان و فداکاران جسوراین سرزمین :

چون ابومسلم خراسانی، یعقوب لیث صفاری، استاد سیس بادغیسی ، حكیم مقنع بادغیسی، طاهر فوشنجی ، سندباد هراتی، حمزه سیستانی و ده ها گمنام دیگر است که از حمایت بیدریغ و جنبش خودجوش مردمی برخوردار بودند، همین ها بودند که وارد پیکار شدند و نبرد بی امان را بخاطر احیای هویت ملی این سرزمین در برابر حاكمان اموی و عباسی براه انداختند و حاكمان محلی و مستبد عرب را یكی پی دیگری از این سرزمین راندند و حیات ملی ، هویت ملی، فرهنگ ملی و روز های باستانی و تاریخی این سرزمین پس از دوصد سال دوباره جوانه زد و قوام یافت .

نوروزهمه یی تان پیروز !

بامـداد ـ فرهنگی و اجتماعی ـ ۵/ ۲۵ـ ۱۹۰۳

د پسرلی په ویاړ

خاونده بیا دې پسرلی کړ

له تشه ډاګه دلونګو بوی راځینه

ښایسته جلالزۍ

پسرلی د ژوند په ویړه غیږ کې د پنځونکي رب دې ښکلایزې لورینې هغه ډالۍ ده ، چې په غرونو، رغونو کې دګلانو وږم ، د طبیعت شینوالی او په خړې فضاباندې شنې بخملي بړستنې هواروې، چې دا دخلقت خوږه تجربه په کال کې يوځلې تکراریږي، انساني فطرت او د انسان دښکلا خوښونکي غریزې ته یو نوی فکر او نوی مضمون وروبښي.

پسرلی دکال په موسمونو کې له دې اړخه دلومړیتوب او ستاینو حق دځان کوي، چې دلته نوی کال له نویو ارمانونو او پلانونو سره له زاړه کال او زړو فکرو سره مخه ښه کوي.

زرګونه کاله له نن ور ها خوا هغه وخت چې یما پاچا د بخدي په لوړو برجونو دې خپل واک راج چلول، هلته دپسرلي او نوي کال دنمانځنې څرکونه او دیو ارزښتناک دود کیسې په اوستا او نورو اریایې کتابونو کې تراوسه ژوندۍ دي. هلته هم نوی کال ، نوي ورځ دنوي کار او نوي فکر او نوي بهیر پیلامه و، ددغې ورځې په مناسبت به ځانګړي میله ترسره کیده ، چې سامانیه به یې بلله.

نو د نوي کال نمانځنه په اریایي کلتور او افغاني ټولنه کې ځانګړي هویت او منښت لري، دغه ارزښت او منښت پسرلي دخپل طبیعت او له نورو موسمونو څخه په بیلوالې تر لاسه کړی دی .

دپسرلي وړانګې او پسرلني فکرونه دې تل د ګلونو په وږم پوښلي وي.

نوي کال دې ټولو افغانانو ته مبارک او بختور وي.

په درنښت

بامـداد ـ فرهنگی و اجتماعی ـ ۳/ ۲۵ـ ۱۹۰۳

نوروز در افغانستان، جشن حیات و همبستگی

فوزیه پوپل

نوروز در افغانستان یکی از بزرگ‌ ترین جشن‌های ملی است که با آداب و رسوم خاصی گرامی داشته می‌شود. مزار شریف، پایتخت نوروز در افغانستان میزبان مهم‌ ترین مراسم این جشن یعنی جهنده بالا در روضه حضرت علی (ع) است، جایی که هزاران نفر گرد هم می ‌آیند تا آغاز سال نو را جشن بگیرند.

از سنت‌های مهم نوروز، پختن سمنک است که زنان در کنار هم آن را تهیه کرده و با سرودهای محلی جشن می ‌گیرند. هفت‌میوه نیز خوراکی ویژه این ایام است که از میوه‌ های خشک ‌شده تهیه شده و نماد برکت و همبستگی است. مردم در به طبیعت می ‌روند و مسابقات سنتی مانند بزکشی نیز بخشی از شادی‌های نوروزی است.

با وجود چالش‌های مختلف، نوروز همچنان در افغانستان زنده است و نمادی از امید، هویت ملی و پیروزی زنده گی بر تاریکی محسوب می ‌شود.

بامـداد ـ فرهنگی و اجتماعی ـ ۴/ ۲۵ـ ۱۸۰۳

سـروبـویلیـک

انی قدی تا چمن لرگه خرامان بولغوسی

سرواویالیب، غنچه لربستان گه حیران بولغوسی

کوزلری شهلا ایرورهم تیش لری دور، درناب

گرکورهبولسه آنی ترسا، مسلمان بولغوسی

نی عجبکوندوراگربولسه میسرآی یوزی

قصه سوزوگدازهجر، پایان بولغوسی

کورمه دیم مین بوجهان ده بیرسنینگ دیکدلربا

بیرکوریب قالسه سینی هرکیم پریشان بولغوسی

نازایله یاقسنگاگرگلشن ساری،ای نازنین

سروتیتره ب،گل پریشان، بلبل حیران بولغوسی

قامتینگ سروصنوبر،ساچلرینگ سنبل کبی

کیل جانم بولسین فدا هم سینگه قربان بولغوسی

گرچه کوکلم ده کیلرسین، اوشبوکوکسیم داغ ایتیب

داغ ایمس لیلا، کونگلده، هجریده قان بولغوسی.

(لیلا زارع )

بامـداد ـ فرهنگی و اجتماعی ـ ۵/ ۲۵ـ ۱۸۰۳

پیام شورای اروپایی حزب آبادی افغانستان به مناسبت فرارسیدن نوروز باستانی و سال نو خورشیدی ۱۴۰۴

نوروز، این جشن کهن و باستانی، که ریشه در تاریخ پربار سرزمین ما دارد، بار دیگر با طراوت و شادابی خود از راه می‌رسد و پیام‌آور بهار، نوآوری و امید به آینده‌ای روشن است. شورای اروپایی حزب آبادی افغانستان حلول سال نو خورشیدی ۱۴۰۴ و نوروز باستانی را به همه مردم افغانستان و دوستداران این جشن فرخنده در سراسر جهان صمیمانه تبریک و تهنیت می‌گوید.

نوروز، جشن نو شدن طبیعت و تجدید حیات است. این روز که با آغاز ماه حمل همراه است، سمبولی از امید، همبستگی و خوشبختی است. این جشن تاریخی، فرهنگی، اجتماعی و سیاسی که ریشه‌های عمیق در تمدن منطقه ما دارد، در تقویم جهانی نیز به رسمیت شناخته شده و به عنوان میراث مشترک مردمان این سرزمین تجلیل می‌شود.

افغانستان کشوری زراعتی است و دهقانان زحمتکش، نقش اساسی در تولید و تأمین غذای مردم دارند. از این‌رو، نام‌گذاری روز نوروز به عنوان « روز دهقان » در افغانستان، ادای احترام به این قشرزحمتکش ، تلاشگر و متعهد است که با عرق جبین و دستان پینه‌بسته، چرخ تولید کشور را به حرکت در می‌آورند. پاسداشت از روز دهقان، تنها یک تجلیل ساده نیست، بلکه تأکید بر نقش دهقانان زحمتکش و اهمیت آنان در خودکفایی و توسعه زراعتی کشور است که در شرایط دشوار کنونی، بیش از هر زمان دیگری ضرورت دارد.

متاسفانه، در سال‌های اخیر، ارزش‌های فرهنگی و عنعنات زیبای نوروزی در کشور ما با چالش‌های جدی مواجه شده است. واپسگرایان و بنیادگرایان در تلاش‌اند تا این جشن تاریخی را از مردم بگیرند و سنت‌های زیبای آن را نادیده بگیرند. اما مردم آگاه و مبارز افغانستان، با پایداری خود، همواره نوروز را با شکوه و بزرگی تجلیل کرده‌اند و آن را به عنوان میراث نیاکان خود زنده نگه‌داشته‌اند.

نوروز تنها یک جشن نیست، بلکه با خود پیام‌آور همبستگی، صلح و امید برای فردایی بهتر است. از گذشته‌های دور، این جشن با رسوم پسندیده‌ای همراه بوده که بیانگر فرهنگ غنی مردمان این سرزمین است. از میله نهال‌شانی گرفته تا دید و بازدید خانواده‌ها، گردهمایی‌های صمیمی، و رفتن به سبزه‌زارها برای لذت بردن از طبیعت، همه این سنت‌ها جلوه‌ای از زیبایی و طراوت نوروز را به نمایش می‌ گذارند. این سنت‌های نیک، همچنان در دل مردم زنده است و هر ساله با شور و اشتیاق تجلیل می ‌شود.

در این ایام، افغانستان با بحران‌های فراوانی مواجه است. فقر و بیکاری افزایش یافته، حقوق اساسی زنان و دختران پایمال شده و فرصت‌های آموزش و پیشرفت از بسیاری از اتباع کشور سلب گردیده است. در چنین شرایطی، نوروز فرصتی است تا به امید روزهای بهتر بنگریم، برای آینده‌ روشن تلاش کنیم و برای تحقق صلح، عدالت و آزادی در کشورمان مبارزه نماییم.

شورای اروپایی حزب آبادی افغانستان، ضمن پاسداشت از نوروز باستانی و روز دهقان، آرزو دارد که سال نو خورشیدی ۱۴۰۴ سالی پر از صلح، رفاه، همبستگی و بازگشت امید به وطن عزیز ما باشد. ما همچنان بر ادامه مبارزه در راه تحقق عدالت اجتماعی، بازگشت حقوق زنان و دختران به آموزش و کار، و ایجاد یک افغانستان آزاد، دموکراتیک و توسعه ‌یافته تاکید می ‌نماییم.

نوروزتان خجسته، سال نو مبارک، و روزدهقان گرامی باد!

داود رزمیار
رییس شورای اروپایی حزب آبادی افغانستان

مارچ ۲۰۲۴

بامـداد ـ فرهنگی و اجتماعی ـ ۲/ ۲۵ـ ۱۸۰۳

More Articles...