مارک پیتسکه ـ اشپیگل آنلاین
پشت این ماجرا چه نهفته است؟
اگر حرف او را باور کنیم، همه چیز ایده خودش بوده است. دونالد ترامپ با صدای بلند گفت: «من بارها و بارها به ایران فرصت دادم. برخی تندروهای ایرانی جسورانه سخن می گفتند، اما نمی دانستند چه در پیش است. حالا همه شان مُرده‌اند، و اوضاع فقط بدتر خواهد شد!»
این پیام دهشتناک تقریباً دوازده ساعت پس از نخستین حملات هوایی اسراییل به ایران منتشر شد. پیش از آن، بلندگوی رییس جمهور امریکا ( یعنی حساب او در شبکه اجتماعی Truth Social ) به طرز چشم گیری ساکت مانده بود، که برای کسی چون ترامپ، که معمولاً تا نیمه‌های شب با پست‌های خشمگین خود فعال است، غیرعادی به نظر می رسید. آخرین پست او پیش از آن، ناسزایی شبانه علیه گاوین نیوسام، فرماندار کالیفرنیا، بود.
در ساعت های میان این دو پست چه گذشت؟ ترامپ از عملیات «شیر بر‌خاسته»، با این نام کتاب مقدسی، چه می دانست؟ چه چیزهایی را نمی دانست؟ تا چه اندازه در آن دخیل بود؟ یا صرفاً بی اختیار نظاره گر بود و از سوی بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسراییل، به نقش یک سیاهی لشکر تنزل یافته بود؟ هنگامی که نخستین بمب‌ها فرود آمدند، ترامپ سرگرم خوش گذرانی با نماینده گان کنگره از هر دو حزب در پیک نیک تابستانی روی چمن کاخ سفید بود. گروه موسیقی نیروی دریایی آهنگ قدیمی بی جیز «Stayin’ Alive» را می نواخت.
هم زمان، دفترمطبوعاتی کاخ سفید بیانیه ای مختصر منتشر کرد. پنج جمله‌ی نسبتاً بی مفهوم که نه از سوی رییس جمهور، بلکه از زبان وزیر امور خارجه ایالات متحده، مارکو روبیو، بیان شد: «ما در این حملات هوایی دخالتی نداشتیم.» سپس: دیگر هیچ.
شدیدترین تشدید تنش در خاورمیانه طی چندین دهه، اما تنها کسی که واکنش نشان داد، وزیر امور خارجه بود، آن‌هم از طریق کاخ سفید. (در حالی که روبیو دفتر مطبوعاتی مخصوص خود را دارد.) این بسیار غیرمعمول بود، به ویژه آن که روبیو ظاهراً حرفی برخلاف چیزی زد که رییس او چند ساعت بعد می خواست مردم باور کنند. ترامپ صبح روز بعد نوشت: « دو ماه پیش به ایران اولتیماتومی ۶۰ روزه دادم. باید عمل می کردند! امروز روز شصت و‌یکم است.» یعنی: همه چیز طبق نقشه پیش رفته، نقشه‌ی او.
بازنده‌ی بزرگ
پنهان نیست که ترامپ اغلب انجام کارهای دیگران را به نام خود ثبت می کند. همچنین، همواره شکست‌هایش را با علاقه به‌عنوان «موفقیت» می فروشد. دونالد ترامپ همیشه پیروز است،حتا وقتی می بازد.اما این‌بار او نمی تواند مانند گذشته از پسِ آن برآید. این بار در معرض آن است که به عنوان بازنده‌ای بزرگ جلوه کند ، فرقی نمی کند چطور ماجرا را بچرخاند.
در حالی که روز جمعه شورای امنیت ملی در کاخ سفید تشکیل جلسه داده بود (شورایی که هنوز رییس جدیدی برای خود ندارد)، سایر محافل سیاسی واشنگتن سرگرم حدس و گمان درباره نقش ایالات متحده در عملیات گسترده اسراییل بودند.
روز چهارشنبه، ترامپ تایید کرده بود که دولت امریکا در حال تخلیه دیپلومات‌ها و سایر پرسنل از خاورمیانه است: «ممکن است منطقه‌ای خطرناک باشد، باید ببینیم چه می شود.»
او این حرف را در حاشیه یک اجرای موزیکال بیان کرد که با آرامش تمام در آن حضور یافته بود. بنابراین ظاهراً اوضاع نمی توانست چندان وخیم باشد.
اسراییل ماه‌ها بود که این عملیات علیه تاسیسات هسته ای و نظامی ایران و همچنین برخی چهره های کلیدی را برنامه ریزی کرده بود. دست کم در دو نوبت، ترامپ توانسته بود نتانیاهو را از انجام حمله منصرف کند. آخرین بار، در ماه می، نتانیاهو به او اطمینان داده بود که دست به حمله نخواهند زد تا مذاکرات هسته ای جاری میان ایالات متحده و ایران به خطر نیفتد.
تنها چند ساعت پیش از حملات هوایی، ترامپ بار دیگر از نتانیاهو خواست که دست به اقدام نزند. او در کاخ سفید گفت: « نمی‌خواهم وارد عمل شوند.» چرا که این کار مذاکرات هسته‌ای را که قرار بود روز یک‌شنبه از سر گرفته شود «نابود خواهد کرد».
اما این بار نتانیاهو به حرف او گوش نداد.
اکنون ترامپ تنها می تواند تلاش کند تا آبرویش را حفظ کند. روز جمعه، او یکی پس از دیگری مصاحبه داد تا خود را به عنوان بازیگر محوری ماجرا معرفی کند، به‌عنوان کارگردان نمایشی که در جای دیگری روی صحنه می رود. به خبرنگار سی‌ان‌ان، دانا بش، گفت: « ایران باید به حرف من گوش می داد.»
به وال‌استریت ژورنال گفت: «هشدار قبلی؟ ما می دانیم چه خبر است.» و حمله را که «بسیار موفق» توصیف کرد، در نهایت «به نفع بازار» دانست، چرا که ایران « دیگر به سلاح هسته‌ای نخواهد رسید».
او در Truth Social نوشت که « ایران اکنون بیش از هر زمان دیگر باید با یک توافق هسته ای موافقت کند، « پیش از آن که دیگر چیزی از آن باقی نماند»،گویی آنچه در خاورمیانه می گذرد صرفاً مرحله‌ای دیگر در راهبرد بزرگ شخصی اوست.
او افزود: «هنوز وقت هست برای پایان دادن به این کشتار، کشتاری که دور بعدی حملات (که از پیش برنامه‌ریزی شده‌اند)حتا بی رحمانه تر خواهند بود.»
با این حال، بسیاری از ناظران تردید دارند که دور بعدی مذاکرات که در برنامه قرار داشت، روز یک شنبه برگزار شود.
یک سیاست مدار ایرانی که ظاهراً در حمله هدفمند به آپارتمانش در تهران کشته شد، علی شمخانی، وزیر دفاع سابق و یکی از نماینده گان برجسته ایران در مذاکرات هسته‌ای بود. فارنار فصیحی، خبرنگار سازمان ملل روزنامه «نیویورک تایمز» گزارش داد: «از نظر مقامات دولتی ایران، اسراییل با این اقدام عمداً دیپلوماسی هسته ای با امریکا را از بین برده است.»
هنوز مشخص نیست که آیا ترامپ اجازه انجام این حمله را صادر کرده است، همان طور که برخی مطرح می کنند یا خیر. مک کوی پیت، دیپلومات امریکایی، روز جمعه در شورای امنیت سازمان ملل در نیویورک گفت: « ایالات متحده پیشاپیش از این حملات مطلع بوده است، اما در حملات به صورت نظامی دخالت نداشت.»
چراغ سبز یا قرمز؟
اما بین «اطلاع داشتن» و «دخالت داشتن» فاصله زیادی وجود دارد. آیا امریکا اطلاعات جاسوسی در اختیار اسراییل گذاشته؟ حمایت دیگری ارایه کرده؟ کریستیان امانپور، خبرنگار شناخته شده سی‌ان‌ان، گزارش داد: «میزان هماهنگی میان امریکا و اسراییل بسیار بیشتر از آن چیزی است که علناً گفته شده است.»
او افزود: «این اولین بار است که چنین عملیاتی در این سطح توسط یک رییس جمهور امریکایی تایید می شود.» این موضوع با آنچه نماینده گان اسراییل به خبرنگاران در واشنگتن گفته اند، همخوانی دارد: اسراییل با واشنگتن «هماهنگ بوده است.» پس چراغ سبز داده شده است؟
منتقدان ترامپ، هرچند این اظهارات از سوی برخی محافل شنیده می شود، به آن باور ندارند. فیل گوردون، مشاور امنیتی پیشین معاون رییس جمهور سابق امریکا، کامالا هریس، با کنایه گفت: «او (ترامپ) ناامیدانه می خواست با ایران معامله کند و به صورت علنی و خصوصی از اسراییل خواست که حمله نکند.» و «نتانیاهوی بااعتماد به نفس بلوف او را به خوبی فهمید.»
اما انتقادهای تند حتا از اردوگاه محافظه کار خود ترامپ هم شنیده می شود. به هر حال، ترامپ در دوران رقابت های انتخاباتی بارها قسم خورده بود که در خاورمیانه صلح برقرار کند و «تمام جنگ‌ها را پایان دهد.»
تاکر کارلسون، مفسر راست گرایی که قبلاً از طرفداران نزدیک ترامپ بود، در ماه مارچ پیش بینی کرد که حمله اسراییل به ایران « جنگی را شعله ور خواهد کرد که جنگ امریکا خواهد بود.» پیامدهای احتمالی این جنگ عبارت‌اند از: «هزاران کشته در پایگاه‌های نظامی امریکا در خاورمیانه» و «حملات تروریستی آینده در خاک امریکا» که ممکن است هزینه‌های حتا بالاتری به دنبال داشته باشد.»کارلسون جمعه گذشته نیز افزود: « واشنگتن می دانست که این حملات رخ خواهد داد.» امریکا «عمیقاً در مخمصه‌ای گرفتار شده» و ترامپ « در این مساله شریک جرم است.»
این همه موضوعی است که کمی طنزآمیز به نظر می رسد:
در سال ۲۰۱۱ ترسایی ترامپ به باراک اوباما، رییس جمهور وقت امریکا، اتهام زد که قصد دارد جنگی با ایران به راه اندازد، چون « کاملاً هیچ مهارتی در مذاکره ندارد»، همان طور که آن زمان گفت: « او ضعیف است و ناکارآمد.» حالا خود ترامپ در این جایگاه قرار گرفته است.
اوباما از وقوع تشدید تنش مشابه جلوگیری کرد که نتیجه اش توافق هسته‌ای وین با ایران در سال ۲۰۱۵ ترسایی بود. اما ترامپ سه سال بعد به صورت یک جانبه این توافق را لغو کرد، با این استدلال که این توافق یک «فاجعه» بوده است ، اما احتمالاً بیش از همه به این دلیل که نمی خواست چیزی از دستاوردهای اوباما باقی بماند.
حالا ترامپ می خواست توافق خود را به نام خودش ثبت کند، هرچند این توافق چندان تفاوتی با توافق اوباما نداشت. اما مهارت‌های ادعایی او در مذاکره از ابتدا فقط یک توهم بود، که در درام های بی پایان و بی معنای تعرفه‌ای اش نیز به خوبی مشهود است.
وندی شرمن، معاون وزیر امورخارجه پیشین امریکا، در مصاحبه با سی ان ان گفت: «راننده این ماشین اسراییل است، نه دونالد ترامپ.»
«ما یک حاکم بسیار ضعیف به‌عنوان رییس جمهور داریم. او مساله اوکرایین را حل نکرد، مساله غزه را حل نکرد.» و حالا توافق هسته ای با ایران هم «به تکه پاره تبدیل شده است.»
۲۴ جوزا خورشیدی ۱۴۰۴
بامداد ـ سیاسی ـ ۳/ ۲۵ـ ۱۴۰۶
Copyright ©bamdaad 2025