بازگشت به نقطه صفر؟
گزارشی از روزنامه شرق
حملات نظامی هند به خاک پاکستان در پاسخ به حمله ماه گذشته به گردشگران در کشمیر تحت کنترول هند، آتش اختلافات دیرینه میان این دو رقیب هسته‌ای را شعله‌ورتر کرده و نگرانی‌ها از وقوع یک جنگ تمام‌عیار را افزایش داده است. جامعه جهانی خواستار خویشتن‌داری طرفین شده است.
تنش‌ها میان هند و پاکستان روز چهارشنبه پس از حملات نظامی هند به کشور همسایه در پاسخ به حمله شبه نظامیان در کشمیر تحت کنترول هند در ماه گذشته، به شدت افزایش یافت و ترس از وقوع جنگ میان این دو رقیب هسته ای را تشدید کرد. این حملات منطقه را در وضعیت هشدار قرار داده و آتش بس شکننده‌ای را که از سال ۲۰۲۱ ترسایی تا حد زیادی برقرار بود، درهم شکسته است. تحلیلگران نسبت به تشدید درگیری های چندین دهه ای که شبه قاره جنوب آسیا را بر سر منطقه مسلمان نشین کشمیر، که بخش‌هایی از آن تحت کنترول هند و پاکستان است اما هر دو کشور ادعای مالکیت کامل آن را دارند، درگیر کرده است، هشدار می دهند.
حمله هوایی روز چهارشنبه در مقایسه با سال ۲۰۱۹، زمانی که هند در پاسخ به یک بمب‌گذاری انتحاری که منجر به کشته شدن بیش از ۴۰ سرباز هندی در کشمیر شد، به یک سایت دورافتاده در پاکستان حمله کرد، از ابعاد بسیار بزرگ‌تری برخوردار است.
افزایش شدید تنش‌ها در پی حمله مرگبار ۲۲ اپریل به گردشگران در نزدیکی شهر پهلگام در کشمیر تحت کنترول هند رخ داد. افراد مسلح با تفنگ ۲۵ هندی و یک شهروند نپالی را کشتند و بیش از ده‌ها نفر دیگر زخمی شدند. این حمله مرگبارترین حمله علیه غیرنظامیان از زمان حملات سال ۲۰۰۸ بمبی توسط گروه شبه نظامی لشکر طیبه مستقر در پاکستان بود که ۱۶۶ کشته برجای گذاشت. هند مدت‌هاست که پاکستان را به دامن زدن به خشونت‌های جدایی طلبانه در کشمیر متهم می کند.
ادعاهای متقابل و انکارها
ویکرام میسری، وزیر امور خارجه هند، روز چهارشنبه گفت که هند شواهدی مبنی بر ارتباط شبه نظامیان در حمله پهلگام با پاکستان یافته است. وی افزود که جبهه مقاومت، که هند آن را شاخه ای از لشکر طیبه می داند، بر اساس پست‌های رسانه های اجتماعی منتشر شده توسط این گروه و حساب های وابسته، مسوول این حملات بوده است ، ادعایی که رسانه‌های هندی بلافاصله پس از حمله مطرح کردند، هرچند جبهه مقاومت هرگونه دخالت را رد کرده است.
کشمیر تحت کنترول هند یک منطقه به شدت نظامی است. شورش مسلحانه ( چه به دنبال استقلال و چه طرفدار پیوستن به پاکستان ) بیش از سه دهه علیه حکومت هند ادامه داشته است. دولت ملی گرای هندو به رهبری نارندرا مودی در اگست ۲۰۱۹ ترسایی وضعیت نیمه خودمختار کشمیر را لغو کرد و سرکوب گسترده‌ای را آغاز کرد، از جمله طولانی ترین قطعی اینترنت در یک کشور دموکراتیک در جهان. دهلی‌نو با وعده توسعه و سرمایه گذاری، از بازگشت آرامش نسبی با اشاره به افزایش ورود گردشگران به منطقه خبر داده بود، روایتی که با حمله مرگبار ماه گذشته زیر سوال رفت.
اهداف حملات هند و واکنش پاکستان
نیروهای مسلح هند در بیانیه ای اعلام کردند که ۹ سایت را در پاکستان هدف قرار داده اند و این حملات را «غیرتنش زا» توصیف کردند. به گفته ارتش پاکستان، ۲۴ «اصابت» در شش نقطه گزارش شده است:
احمد پور شرقی، موریدکه و سیالکوت در پاکستان و کوتلی، باغ و مظفرآباد در کشمیر تحت کنترول پاکستان.
مقامات پاکستانی اعلام کردند که در این حملات دست کم ۲۱ غیرنظامی، از جمله دو کودک، کشته شده‌اند.
رهبران پاکستان این حملات را به عنوان یک اقدام جنگی محکوم کردند و شهباز شریف، نخست وزیر این کشور، گفت که کشورش حق « پاسخ مناسب » را برای خود محفوظ می دارد. احمد شریف چودری، سخنگوی ارشد ارتش پاکستان، روز چهارشنبه به رسانه های محلی گفت که پاکستان پنج هواپیمای جنگی هند، از جمله رافال‌های ساخت فرانسه را سرنگون کرده است. مقامات پاکستانی ویدیویی را منتشر کردند که دود ناشی از لاشه هواپیمایی را نشان می داد که مقامات ادعا می کردند یکی از هواپیماهای سرنگون شده است. این ادعاها به طور مستقل قابل تایید نبودند و دولت هند پاسخی فوری به آن نداد.
مناقشه کشمیر: ریشه‌های تاریخی
تنش‌ها بر سر کشمیر به سال ۱۹۴۷ ترسایی بازمی‌گردد، زمانی که شبه قاره هند تحت حاکمیت بریتانیا به کشورهای مستقل هند با اکثریت هندو و پاکستان با اکثریت مسلمان تقسیم شد. این منطقه کوهستانی حدود 220 کیلومتر مربع از شبه قاره را بین هند، پاکستان و چین در بر می گیرد و وضعیت آن دهه‌هاست که نقطه اختلاف این سه کشور بوده است. توافقات مختلف منجر به ترتیبات حکومتی فعلی شده است، اما هر کشور ادعاهای رقابتی در مورد حاکمیت بر کشمیر یا بخش‌هایی از آن دارد.
درگیری هایی که این منطقه در مرکز آنها قرار داشت، در سال‌های ۱۹۴۷، ۱۹۶۵ و ۱۹۹۹ بین هند و پاکستان و در سال ۱۹۶۲ بین هند و چین رخ داد و شعله ور شدن خشونت و قدرت نمایی در امتداد مرزهای نظامی شده تا به امروز ادامه دارد. (هند و پاکستان همچنین در سال ۱۹۷۱ ترسایی زمانی که ارتش هند درگیر جنگ داخلی در پاکستان شرقی شد، وارد جنگ شدند. این درگیری در نهایت منجر به تبدیل پاکستان شرقی به کشور مستقل بنگلادش شد.)
قبل از تجزیه، این منطقه یک ایالت شاهزاده نشین با اکثریت مسلمان به نام جامو و کشمیر بود که تحت حاکمیت بریتانیا قرار داشت. پس از آن، علی رغم برنامه‌های اولیه برای استقلال آن، پادشاه هندوی ایالت با شورش داخلی و حملات قبایل پاکستانی مواجه شد و موافقت کرد به هند بپیوندد. درگیری مستقیم بین نیروهای مسلح هند و پاکستان درگرفت تا اینکه سازمان ملل متحد بر آتش‌بسی نظارت کرد که ایالت را به یک بخش شمال غربی تحت اداره پاکستان و بخش بزرگتر تحت اداره هند تقسیم کرد. مرز غیررسمی بین این دو، خط کنترول نامیده می شود. بخش شرقی کشمیر از زمان جنگ کوتاه با هند در سال ۱۹۶۲ تحت کنترول چین باقی مانده است.
ابعاد هسته‌ای مناقشه
هند و پاکستان کشورهای دارای سلاح هسته‌ای هستند، عاملی که هر زمان که در مناقشه آنها بر سر کشمیر تشدیدی رخ می دهد، به نگرانی جهانی می افزاید. موسسه تحقیقات صلح بین‌المللی استکهلم (SIPRI) تخمین می زند که پاکستان و هند هر کدام حدود ۱۷۰ کلاهک هسته‌ای در اختیار دارند.براساس گزارش سال ۲۰۲۴ SIPRI، به نظر می رسد نقش سلاح های هسته‌ای در دکترین نظامی هند ( که قبلاً بر بازدارنده گی پاکستان متمرکز بود ) در سال‌های اخیر به مقابله با چین تغییر جهت داده و تاکید بیشتری بر سلاح های دوربردتر شده است. در همان سال، SIPRI اعلام کرد که ذخایر فزاینده مواد شکافت پذیر پاکستان و توسعه سیستم های پرتاب جدید نشان می دهد که زرادخانه هسته‌ای این کشور احتمالاً طی دهه آینده به گسترش خود ادامه خواهد داد. هیچ یک از این دو کشور از امضا کننده گان پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته ای سازمان ملل نیستند.
بامداد ـ سیاسی ـ ۱/ ۲۵ـ ۰۷۰۵
Copyright ©bamdaad 2025