درنگی بر نشست شورای همکاری خلیج فارس:

آشتـی در دقيقـه۹۰

نشست سال جاری شورای همکاری خلیج فارس در مقایسه با سه سال اخیر تفاوتی عمده داشت؛  شیخ تمیم بن‌ حمد آل ‌ثانی ، امیر قطر که کشورش یکی از اعضای این شورا با شش عضو است، در حالی روز گذشته در این اجلاس شرکت کرد که در سه سال گذشته و در پی قطع روابط با عربستان، غایب بزرگ نشست شورای همکاری خلیج فارس بود.
 جرد کوشنر ، داماد و مشاور ارشد رییس‌ جمهوری امریکا، با همراهی  آوی برکوویتس  و  برایان هوک ، فرستاده گان ویژه « دونالد ترامپ ، رییس‌ جمهوری امریکا که آخرین روزهای حضور خود در کاخ سفید را سپری می ‌کند نیز میهمان این نشست در «العولی» عربستان بودند تا شاهد پایان تنش میان دوحه و ریاض باشند و اعتباری دیپلوماتیک برای رییس‌ جمهوری جمهوری‌ خواه امریکا کسب کنند که در انتخابات ریاست ‌جمهوری شکست خورد.
عربستان که با همراهی مصر، امارات متحده عربی و بحرین در سال ۲۰۱۷ ترسایی قطر را تحت تحریم دریایی، زمینی و هوایی قرار داده بودند، با فشارهای واشنگتن دست از رویکرد بی ‌نتیجه خود با قطر برداشت و اعلام کرد عادی‌ سازی رابطه خود با این کشور کوچک اما ثروتمند خلیج‌ فارس را از سر می‌ گیرد.
 احمد ناصر الصباح ، وزیر خارجه کویت که یکی از میانجیگران برای حل اختلاف ‌ها میان دوحه و ریاض بود، بروز دوشنبه اعلام کرد عربستان با پایان ‌دادن به محاصره دریایی، زمینی و هوایی قطر موافقت کرده و در حاشیه نشست شورای همکاری خلیج فارس توافق‌ نامه رسمی برای پایان این تنش میان عربستان و متحدانش با قطر به امضای رهبران قطر و عربستان خواهد رسید.
براساس این توافق که رسانه‌ های امریکایی بخشی از آن را منتشر کرده ‌اند، چهار کشورعربستان، مصر، امارات و بحرین روابط خود را با قطر از سر خواهند گرفت و در مقابل، قطر هم شکایت خود را درباره محاصره اقتصادی و نقض قوانین و پیمان‌های تجاری بین‌المللی از سوی این کشورها و خساراتی که در این سه سال متحمل شده، پیگیری نخواهد کرد.
این توافق، تازه ‌ترین مورد از سلسله توافق‌ های اخیر خاورمیانه است که با پیگیری و میانجیگری دولت ترامپ به دست آمده، از‌ جمله توافق میان اسراییل و امارات، بحرین، سودان و مراکش برای عادی ‌سازی روابط که با هدف تشکیل جبهه‌ ای متحد علیه ایران انجام شده است. همچنین گفته می ‌شود چند کشور عربی دیگر هم به‌ زودی به روند عادی‌ سازی روابط با اسراییل خواهند پیوست.
در سال ۲۰۱۷ ترسایی عربستان سعودی، مصر، امارات متحده عربی و بحرین، با قطر بر سر مسایل منطقه‌ ای دچار اختلافات شدیدی شدند و روابط دیپلوماتیک و تجاری خود را با این کشور قطع و تمام راه‌های زمینی، هوایی و دریایی با قطر را تحریم کردند.
این چهار کشور با متهم ‌کردن قطر به حمایت از تروریسزم و پشتیبانی از گروه‌های افراطی از‌ جمله اخوان ‌المسلمین، داعش، القاعده، رابطه نزدیک با ایران و تلاش برای ایجاد شکاف بین کشورهای عربی، ۱۳ شرط برای از‌سرگیری روابط خود با این کشور حاشیه خلیج فارس تعیین کرده بودند، شروطی که با گذشت سه سال از اعلام آنها، هیچ ‌کدام محقق نشدند و عربستان در نهایت تصمیم به پایان‌ دادن به فشارهای بی‌ نتیجه علیه قطر گرفت.
یکی دیگر از موضوعات محل اختلاف میان عربستان و قطر، رابطه نزدیک دوحه و انقره و همکاری این دو کشور برای ایجاد پایگاه نظامی ترکیه در قطر بود. یکی از شروط عربستان برای عادی ‌سازی رابطه با قطر، برچیده‌ شدن این پایگاه بود، اما مشخص بود که نه قطر و نه ترکیه زیر بار چنین درخواستی نمی ‌روند و در دوران تحریم قطر، ترکیه در کنار ایالات متحده به مهم ‌ترین شرکای قطر تبدیل شدند.
ترکیه که همچنان اختلافاتی با عربستان، مصر و امارات دارد، از توافق برای پایان ‌دادن به تنش در خلیج فارس استقبال کرده است. وزارت خارجه ترکیه در بیانیه خود نوشت: «از تصمیم اتخاذ ‌شده برای گشودن مرزهای زمینی، دریایی و هوایی بین قطر و عربستان سعودی استقبال می ‌‌کنیم. این پیشرفت گام مهمی در جهت حل ‌وفصل درگیری‌‌ها در منطقه است. تلاش بازیگران بین‌المللی به ‌ویژه کویت که با اقدامات میانجیگرانه و تسهیل ‌کننده در این تصمیم‌‌ گیری سهیم بودند، تحسین ‌برانگیز است. امیدواریم این اختلاف بر پایه احترام متقابل به حاکمیت کشورها به صورت جامع و دایمی حل و تحریم‌‌ های دیگر علیه قطر هم به ‌زودی رفع شود».
نمی ‌توان انتظار داشت رابطه عربستان و متحدانش با قطر حتا با اصرار ایالات متحده به‌ زودی بهبود یابد. قطر و عربستان نه ‌‌تنها درباره ۱۳ موضوع مورد اشاره عربستان برای عادی‌ سازی روابط اختلاف‌ نظرهای شدیدی دارند، بلکه در این سه سال چالش‌ها و تضاد منافع دیگری هم در این روابط ایجاد شده که مهم ‌ترین نمونه آن در لیبیا در جریان است.
در جنگ داخلی لیبیا، مصر و امارات در کنار روسیه از شبه ‌نظامیان تحت فرمان خلیفه حفتر و ارتش ملی لیبیا حمایت می‌کنند ، اما قطر مانند ترکیه حامی دولت لیبیا است که از سوی سازمان ملل به رسمیت شناخته می ‌شود. این موضوع در کنار تداوم حمایت قطر از اخوان ‌المسلمین می‌ تواند از‌ جمله چالش‌ های جدید قطر با این چهار کشور به ‌ویژه مصر باشد.
سامویل رامانی، یکی از اعضای اندیشکده مجمع بین ‌المللی خلیج فارس، به آسوشیتد پرس می ‌گوید: « اقدام عربستان برای پایان ‌دادن به تنش با قطر، کمتر از دو هفته قبل از سوگند ریاست ‌جمهوری جو بایدن در واشنگتن صورت می ‌گیرد. ریاض از یک جهت می‌ خواهد با این اقدام یک پیروزی دیپلوماتیک دیگر نصیب دونالد ترامپ کند که روزهای پایانی ریاست‌ جمهوری خود را می ‌گذراند و از سوی دیگر یکی از چالش‌های احتمالی با دولت بایدن را برطرف کند. ریاض انتظار دارد با ورود بایدن به کاخ سفید، رویکرد ایالات متحده  نسبت به عربستان مانند دوره ترامپ نباشد و تداوم تنش با قطر می‌ توانست چالش‌ های بیشتری میان واشنگتن و ریاض قرار دهد. جنگ در یمن و تعامل احتمالی ایالات متحده با ایران از جمله موضوعاتی است که در ماه‌ های ابتدایی ورود بایدن به کاخ سفید می ‌تواند باعث بروز اختلاف‌هایی میان امریکا و ریاض شود. رهبران عربستان نمی‌ خواهند با اضافه ‌شدن پرونده‌ های دیگر، رابطه خود با مهم ‌ترین شریک نظامی و سیاسی ‌شان در جهان را متشنج‌ تر کنند. تحریم سه ‌ساله قطر سودی برای عربستان و متحدانش نداشت و اکنون بهترین زمان برای پایان‌ دادن به آن بود»./ش

 

بامداد ـ سیاسی ـ ۳/ ۲۱ـ ۰۹۰۱

استفاده ازمطالب بامداد با ذکرماخذ آزاد است.

Copyright ©bamdaad 2021