جبهه جدید در جنگ سوریه
رجب طیب اردوغان رییس جمهور ترکیه ، کمتر از یک هفته پیش از اراده ترکیه برای حمله به کانتون عفرین در شمال سوریه خبر داد؛ کانتونی کردنشین که واحد‌های مدافع خلق آن را اداره می کنند. اردوغان در سخنرانی روز ١٣ جنوری خود بدون هیچ اما و اگری از این حمله قریب الوقوع خبر داد: « شک نکنید. یک شب ممکن است ناگهان برسیم. اگر تروریست‌ها در عفرین تسلیم نشوند، آنجا را روی سرشان خراب می کنیم. تا قبل از پایان هفته آنها خواهند دید که چه کار می توانیم بکنیم».
این اولین بار بود که ترکیه زمان مشخصی برای عملیات برنامه ریزی‌شده اش مشخص می کرد. در‌این حال خبرهای روزهای بعد از آماده گی نظامی ترکیه در شمال و غرب عفرین حکایت داشت. نیروهای نظامی ترکیه هم بعد از قرار‌گرفتن تجهیزات و ادوات نظامی این کشور در مرز سوریه، به حالت آماده باش قرار گرفتند. حالا یک هفته ای که اردوغان به عنوان زمان آغاز حمله به عفرین از آن یاد کرد، رو به پایان است و گرچه تنش بالا گرفته و مناطق اطراف عفرین هم در می‌کنند شب پنجشنبه تا صبح جمعه هدف حملات توپخانه‌ای قرار گرفت، حمله نهایی هنوز آغاز نشده است.
مقدمه چینی ترکیه برای حمله به عفرین به تنش‌ها در منطقه دامن زده و جنگی تمام عیار میان ارتش ترکیه و نیروهای مدافع خلق ممکن است از راه برسد؛ اما فقط یک روز به ضرب‌الاجل اردوغان مانده و این سوال ذهن بسیاری را به خود مشغول کرده که ترکیه منتظر چیست؟
دولت مردان ترکیه پیش‌تر گفته بودند برای حمله به کردهای سوریه نیازی به اجازه‌گرفتن از هیچ کشوری ندارند؛ اما انتقاد شدیداللحن دولت سوریه از ترکیه و ناهماهنگی با روسیه کار را برای ترکیه دشوار کرده است. روز پنجشنبه دولت سوریه نسبت به حمله ترکیه به منطقه تحت کنترول کردها در شمال سوریه هشدار داد. فیصل مقداد، معاون وزیر امور خارجه سوریه، تاكید کرد که نیروهای سوری در صورت حمله احتمالی ترکیه به این مناطق، آنها را هدف قرار خواهند داد. به گفته این مقام سوری، دمشق به انقره هشدار داده که حمله به منطقه عفرین، تجاوز به تمامیت ارضی سوریه به حساب می‌آید.
در‌این حال روز گذشته هم بر‌اساس گزارش‌ها دولت ترکیه در راستای کسب موافقت روسیه برای حمله هوایی به عفرین در شمال سوریه ارتشبد خلوصی آکار، رییس ستاد مشترک ارتش این کشور را به مسکو فرستاد. مولود چاووش‌اوغلو، وزیر خارجه ترکیه، روز پنجشنبه با تایید این خبر گفت سفر رییس ستاد ارتش ترکیه در چارچوب گفت وگوهای چند جانبه بین ایران، روسیه و ترکیه انجام شده و هدف از این سفر این است که زمینه‌های عملیات نظامی در عفرین با هماهنگی روسیه فراهم شود. صبح روز گذشته هم دی نورالدین جانیکلی، وزیر دفاع ترکیه، در گفت وگو با شبکه آهابر از ادامه رایزنی های خلوصی آکار با مقامات نظامی روسیه خبر داد. به گفته وزیر دفاع ترکیه : «عملیات عفرین در‌هر‌حال انجام می شود و بحث بر سر زمان مناسب برای انجام این عملیات است؛ به‌گونه ای‌که موثر باشد و ما بتوانیم همه خطوط تروریست‌ها را منهدم کنیم و به موجودیت آنها پایان دهیم ».
با نگاهی به وضعیت آن منطقه می توان به این نتیجه رسید که ترکیه اگر می خواهد عملیات خود را بی درد سر نیروی سومی پیش ببرد، نیاز به رضایت روسیه دارد. به باور برخی ناظران مسکو ممکن است به یک عملیات کوتاه با اهداف محدود موافقت کند و یا پس از این جنگ و در صورت موفقیت در عقب نشینی کردها کنترول آن منطقه را به دولت بشار اسد واگذار کند. با این حال اگر ترکیه بدون رضایت روسیه چنین عملیاتی را آغاز کند، بی شک هزینه‌های سنگینی باید بپردازد. بزرگ ترین خطر درواقع فرسایشی شدن نبرد در آن منطقه است که حدود ٢٠٠ هزار نفر جمعیت دارد. از سوی دیگر اگر ترکیه بدون تایید روسیه این عملیات را آغاز کند، مسکو می تواند با کش دادن این نبرد تا هر زمان که بخواهد، نیروی نظامی، اقتصادی و سیاسی ترکیه را تضعیف کند؛ امری که می تواند در انتخابات ریاست جمهوری سال ٢٠١٩ ترسایی به اردوغان آسیب بزند. در‌حال حاضر ٣٠٠ سرباز روسیه ای در منطقه عفرین حضور دارند و هنوز گزارشی مبنی بر خروج این نیروها از این منطقه گزارش نشده است و این یعنی تا اکنون توافقی میان مسکو و انقره صورت نگرفته است.
با این حال روز گذشته خبرگزاری آناتولی ترکیه گزارش داد که واحد های نظامی روسیه مستقر در عفرین عملیات خروج از این منطقه را آغاز کرده‌اند. این خبرگزاری گفته است که دلیل خروج نیروهای روسی آماده گی ارتش ترکیه برای حمله به عفرین است. با این‌همه هیچ خبرگزاری دیگری این خبر را تایید نکرد.
برخی تحلیل گران می گویند حمله نظامی ترکیه به مناطق تحت کنترول کردها می تواند جبهه ای جدید در جنگ داخلی سوریه باز کند و بر پیچیده گی این بحران بیفزاید و روسیه نمی خواهد به بازشدن این جبهه جدید در سوریه، آن‌هم پس از تضعیف داعش در این کشور کمک کند.
حمله ترکیه به منطقه عفرین احتمالا تنش میان ترکیه و امریکا را هم بیش‌از‌پیش افزایش خواهد داد. امریکا در مدت مبارزه با داعش در سوریه همواره از واحد‌های مدافع خلق به عنوان یکی از مهم ترین و موثرترین نیروهای زمینی یاد کرده و سلاح و تجهیزات نظامی در اختیار آنها قرار داده است؛ امری که موجب انتقاد شدید ترکیه از دولت ترامپ و پیش از‌آن دولت باراک اوباما شد. مقامات ترکی بارها از دولت امریکا خواستند که ارسال سلاح به کردهای سوریه را متوقف کنند و امریکا هم پس از پایان عملیات رقه و آزادسازی این شهر اعلام کرد که ارسال سلاح به این نیروها را متوقف خواهد کرد. با این‌همه هفته گذشته امریکا از ایجاد یک نیروی مرزی در خاک سوریه خبر داد و موجب برآشفتن بیش‌از‌پیش ترکیه شد.
ایالات متحده امریکا در نظر دارد یک نیروی نظامی با ۳۰ هزار نفر از واحد‌های مدافع خلق کُرد را در مرز ترکیه و سوریه مستقر کند. ایالات متحده امریکا می گوید تشکیل این نیروی مرزی برای مقابله با گروه‌های تروریستی در سوریه ضرورت دارد. یکی دیگر از اهداف امریکا جلوگیری از اقتدار بیشتر بشار اسد است. رکس تیلرسون، وزیر خارجه امریکا گفته است که به داوود چاووش‌اوغلو وزیر خارجه ترکیه، اطمینان داده که استقرار نیروی مرزی منافع ملی ترکیه را تهدید نمی کند، اما چاووش‌اوغلو در پاسخ گفته است که دولت ترکیه از توضیحات وزیر خارجه امریکا قانع نشده است. دولت ترکیه واحد‌های مدافع خلق را هم پیمان پ کا کا می داند.
این در حالی است که سخنگوی وزارت امور خارجه امریکا از ترکیه خواسته که از حمله به مناطق تحت کنترول کردها در سوریه خودداری کند. ۲۵ درصد خاک سوریه تحت کنترول واحد‌های مدافع خلق کرد است و منطقه عفرین یکی از این مناطق است.
روز پنجشنبه و هم زمان با مقدمه چینی نیروهای ترکیه برای حمله به منطقه عفرین، صدها نفر از مردم کردستان سوریه ( روژاوا ) در اعتراض به ترکیه با در‌دست داشتن پرچم کردستان تظاهرات کردند. این مردم که در گفت وگو با خبرگزاری فرانسه گفتند برای همبسته گی با مردم منطقه عفرین به خیابان آمده‌اند، علیه رجب طیب اردوغان شعار می دادند و تصویر عبدالله اوچالان، رهبر پ کا کا را در دست داشتند که در یکی از زندان‌های ترکیه محبوس شده است./شرق
بامداد ـ سیاسی ـ ۴/ ۱۸ـ ۲۰۰۱