هشدار رهبران جهان به ترامپ درباره انتقال سفارت خانه امریکا به بیت المقدس
به نظر، رفتارها و اقدامات ضد و نقیض دونالد ترامپ، رییس جمهورایالات متحده، تمامی ندارد. در آخرین مورد، با اعلام رسمی او، امریکا به اولین کشوری بدل می‌شود که بیت المقدس (اورشلیم ) را به‌عنوان پایتخت رسمی اسراییل به رسمیت خواهد شناخت، شهری که در قلب مناقشه اسراییلی - فلسطینی قرار دارد. اسراییلی ها از یک سو بیت المقدس را پایتخت ابدی و جدایی ناپذیر خود می دانند. درمقابل فلسطینی‌ها نیز راه حل دو دولتی را منوط به این می دانند که بیت المقدس شرقی که اماکن مقدسی مانند مسجد الاقصی را در خود جای داده، به پایتخت دولت فلسطینی بدل شود.
در چنین وضعیتی ترامپ با وجود این ادعا که به دنبال پایان دادن به مناقشه میان اسراییلی‌ها و فلسطینی‌هاست، در عمل به رویای اسراییلی‌ها جامه عمل پوشانده است. این اقدامی است که به خاطر عواقب پیش بینی نشده و ناگوار آن برای منطقه، روسای جمهور قبلی ایالات متحده از آن احتراز می‌کردند؛ تا حدی که وزارت خارجه امریکا در آستانه اعلام رسمی این تصمیم، به تمام سفارتخانه های خود در سراسر جهان توصیه کرده تا سطح امنیتی خود را افزایش دهند. همچنین از کارمندان دولت امریکا خواسته شده تا اطلاع ثانوی، از ورود به منطقه قدیمی بیت‌المقدس و کرانه باختری خودداری کنند. از دیگرسو، ترامپ با به رسمیت شناختن بیت المقدس به عنوان پایتخت اسراییل، عملا بر شهرک سازی هایی که از سوی جامعه بین المللی غیرقانونی محسوب می شود، مهر تایید می زند.
گذشته از واکنش تند جامعه جهانی، این تصمیم ترامپ با پاسخ قاطع فلسطینی ها همراه بود. فلسطینی‌ها حتا منتظر اعلام رسمی این تصمیم ازسوی ترامپ نماندند و به خواست رهبران خود به خیابان‌های غزه ریختند. از دیگر سو، به نظر این مساله می تواند اتحاد بیشتر میان حماس و فتح را به دنبال داشته باشد. حماس با انتشار بیانیه ای ضمن حمایت از مواضع تشکیلات خودگردان، از بیت المقدس به عنوان خط قرمز فلسطینیان یاد کرده است. درحال حاضر یک سوم ساکنان بیت‌المقدس شرقی را فلسطینی‌هایی تشکیل می دهند که از قرن‌ها پیش در این منطقه ساکن بوده‌اند. شاید به همین خاطرباشد که این تصمیم امریکا از سوی فلسطینی‌ها به منزله « بوسه مرگ » بر فرایند صلح تعبیر شده است. ترامپ بعد از به رسمیت شناختن بیت المقدس به عنوان پایتخت اسراییل به وزارت خارجه دستور خواهد داد تا روند انتقال سفارت این کشور به بیت المقدس را آغاز کند؛ روندی که طبق اعلام مقامات امریکایی، حداقل سه سال به طول خواهد انجامید.
جهان علیه ترامپ
این اقدام ترامپ را باید در ادامه گسست او از متحدان امریکا درخصوص مسایل مهم و کلیدی، از جمله خروج از توافق آب وهوایی پاریس و ترک توافق های تجاری چند جانبه با اروپا و آسیا و حتا تهدید به خروج از توافق هسته ای با ایران دانست.
بسیاری از متحدان اصلی ایالات متحده، از جمله فرانسه، اتحادیه اروپا، عربستان‌سعودی و اردن درخصوص عواقب این تصمیم عجولانه به ترامپ هشدار داده‌اند، اما گوش رییس جمهور امریکا به این حرف‌ها بدهکار نیست. از نظر جامعه جهانی، هرگونه تغییر در وضعیت بیت‌المقدس منوط به یک توافق صلح دوطرفه است، زیرا درغیر این صورت، هیچ دستاوردی جز افزودن بر پیچیده گی‌های روند صلح نخواهد داشت. درحال حاضر تمام کشورهایی که با اسراییل رابطه دیپلوماتیک دارند، سفارتخانه خود را در تل‌آویو دایر کرده و ممکن است که در بیت المقدس قنسولگری داشته باشند. با این حال، ترامپ با وجود اینکه ادعا می کند به دنبال دستیابی به هدف غایی راه حل دودولتی است، اما کاملا در جهت مخالف برقراری صلح قدم برمی دارد.
این مساله حتا با انتقاد و مخالفت متحد همیشه گی امریکا در منطقه؛ یعنی عربستان‌سعودی همراه شده است. به نقل از رسانه های سعودی، ملک سلمان، پادشاه عربستان، در گفت وگویی تیلفونی با ترامپ گفت که این تصمیم به خاطر جایگاه خاص بیت المقدس و مسجد الاقصی می تواند احساسات مسلمانان در سراسر جهان را تحریک کند. البته انتقادات از این تصمیم ترامپ فراتر از انگیزه های مذهبی رفته است. حتا پاپ فرانسیس، رهبر کاتولیک‌های جهان، نیز به جمع منتقدان این اقدام پیوسته و با ابراز نگرانی عمیق از این تصمیم، خواستار حفظ وضع موجود در بیت‌المقدس شده است.
محمود عباس ، رییس تشکیلات خودگران فلسطین، نیز درخصوص مخاطرات این تصمیم برای حفظ صلح و ثبات در خاورمیانه به ترامپ هشدار داده است. مانویل حساسیان، نماینده تشکیلات خودگردان در بریتانیا، این اقدام امریکا را ضربه نهایی به فرایند صلح دانسته است. با این حال، کاخ سفید تاکید دارد که این اقدام هیچ تاثیری درتلاش‌ها برای رسیدن به صلح میان فلسطینی‌ها و اسراییلی‌ها ندارد. درمقابل، کارشناسان مسائل خاورمیانه در عاقلانه بودن این تصمیم تردید دارند. دنیل شاپیرو، سفیر سابق امریکا در اسراییل، در این رابطه به روزنامه گاردین گفته است که این اقدام می تواند به رویکرد دودولتی ضربه بزند. به نظر می رسد در اتخاذ این تصمیم، جرد کوشنر، داماد و مشاور ترامپ، نقش تعیین کننده‌ای ایفا می کند که هدایت این فرایند را در دست دارد.
یهودی سازی بیت‌المقدس شرقی
به نظر ترامپ با این اعلام این تصمیم بر فرایندی مهر تایید می زند که اسراییلی ها به شکلی نظام مند و از مدت‌ها پیش دنبال می کرده‌اند. اسراییل به صورت غیرقانونی و در جریان سال ١٩٦٧ترسایی بخش‌هایی از فلسطین، از جمله بیت المقدس شرقی را اشغال و بلافاصله آن را به عنوان پایتخت ابدی و بلامنازع خود اعلام کرد، هرچند هیچ کشوری در جهان این اقدام را به رسمیت نشناخت. بعد از آن بود که اسراییل با هدف یهودی کردن این مناطق دست به اسکان اسراییلی‌ها زد. تدی کولک، شهردار وقت اسراییلی این منطقه، در این رابطه این طور گفته است: « هدف تضمین کردن این است که بیت المقدس برای همیشه بخشی از اسراییل باقی بماند ». در سال ترسایی ١٩٨٠، اسراییل ضمیمه کردن نیمه شرقی بیت المقدس را با مستقرکردن ادارات و سازمان‌های دولتی، از جمله پارلمان و دادگاه‌های عالی رسمیت بخشید. در ادامه نیز اسراییلی‌ها با اقداماتی از قبیل تصاحب زمین‌ها، شهرک سازی‌های سریع و سرکوب فلسطینی‌ها و مجبورکردن آنها به ترک این مناطق، توانستند آرایش جمعیتی منطقه اشغالی بیت المقدس شرقی را تغییر داده و کنترول خود را بر آن افزایش دهند. به نظر، تصمیم امریکا را باید نخستین گام در آخرین مرحله برای بدل کردن بیت المقدس به پایتخت اسراییل دانست.
درحال حاضر ٨٦ درصد از بیت‌المقدس شرقی تحت کنترول مستقیم مقامات اسراییلی است. حدود ٢٠٠هزار اسراییلی نیز در شهرک های اسراییلی که در املاک و زمین های فلسطینیان ساخته شده‌اند، زنده گی می کنند. اسراییل در اقدامی دیگر برای افزایش امنیت شهرک های خود، در سال ٢٠٠٢ ترسایی شروع به ساخت دیواری کرد که دورتا دور روستاها و شهرها کشیده شده و خانواده‌های بسیاری را از هم جدا کرده است. از دیگر سو، ١٤٠هزار نفری که در محلات بیت المقدس زنده گی می کنند، به واسطه این دیوار از مابقی شهر جدا شده و از فقدان خدمات و زیرساخت‌های ابتدایی رنج می برند./ ش