نـواز شـریف در دام فساد مـالی
طلسم اتمام کامل یک دوره نخست وزیری غیرنظامیان در پاکستان باز هم نشکست. دادگاه عالی پاکستان روز گذشته به دنبال اتهامات فساد، نواز شریف، صدراعظم این کشور را سلب صلاحیت کرد؛ حکمی تاریخی که احتمالا تعادل سیاسی نیم بند پاکستان را بر هم می زند و به باور برخی تحلیل گران ضربه ای جدی به میراث مردی است که به تعیین نسل گذشته سیاسی پاکستان کمک کرد. ساعاتی بعد از رای دادگاه نواز شریف از قدرت کناره گیری کرد. برکناری نواز شریف که سومین دوره صدراعظمی‌اش را پشت سر می گذاشت، در حالی صورت گرفته که تنها یک سال تا پایان دوره او باقی مانده بود و بسیاری امیدوار بودند تاریخ پاکستان برای یک بارهم که شده، شاهد پایان دوره صدراعظمی یکی از غیرنظامیان باشد. حالا پس از این حکم حزب نواز شریف به نام « مسلم لیگ» باید صدراعظم موقت را انتخاب کند؛ فردی که تا انتخابات آینده که قرار است اواسط سال ۲۰۱۸ ترسایی برگزار شود، جانشین شریف خواهد بود.
حکمی که روز گذشته از سوی پنج عضو دادگاه عالی پاکستان اعلام شد، حاصل یک سال ماجراهای سیاسی، جلسات دادرسی نفس گیر و تحقیقات جنجالی درباره امور مالی خانواده شریف بود. نظامیان قدرتمند پاکستان هم که به طور سنتی سرنوشت دولت‌های غیرنظامی را تعیین می کنند، به دقت به تماشای سلسله جلسات محاکمه نشسته بودند و بر‌اساس برخی گمانه‌ها جنرال‌های قدرتمندی به طور ضمنی در رای دادگاه عالی تاثیر گذاشته اند.
اسناد پاناما
اتهامات علیه نواز شریف و سه فرزندش( یک دختر و دو پسر) سال گذشته و پس از افشای اسناد پاناما آغاز شد. اسناد پاناما نشان می‌داد چگونه شمار زیادی از ثروتمندترین افراد جهان با استفاده از گریزگاه‌های مالیاتی ثروت خود را مخفی کرده‌اند؛ گرچه در این اسناد از خود نواز شریف نامی برده نشده بود؛ ولی نام دو پسر و دختر صدراعظم پاکستان در میان بود و این اسناد نشان می داد فرزندان شریف صاحب ساختمان مسکونی گران قیمتی در لندن هستند که از طریق شرکت های ثبت شده در خارج خریداری کرده‌اند. شریف گفته است که املاک لندن به صورت قانونی خریداری شده و افزوده که شخصا مالک آنها نیست. دادگاه عالی پاکستان از اعضای خانواده شریف خواسته بود مدارک معتبری را درباره پولی که برای خرید اپارتمان در لندن استفاده کرده بودند، در اختیار دادگاه قرار دهد؛ اما با وجود رد اتهامات از سوی خانواده شریف، دادگاه می گوید آنها و وکلای شان نتوانستند مدارک قانع کننده‌ای ارایه بدهند و اسناد آنها عموماً جعلی و ناکارآمد بوده است. نواز شریف که در دو دوره قبلی صدراعظمی خود (از سال ۱۹۹۰ تا ۱۹۹۲ و از سال ۱۹۷ تا ۱۹۹۹ ترسایی) نیز نتوانست دوره پنج ساله صدراعظمی را به اتمام برساند، از سال گذشته به این سو مرتباً اتهامات علیه خود و خانواده‌اش را توطیه خوانده و می گوید در سه دوره صدراعظمی اش هیچ گاه با اتهام فساد عمده ای روبه رو نشده بود. بارها از او خواسته شد که استعفا دهد؛ اما می گفت اشتباهی نکرده که به خاطر آن از کرسی صدراعظمی پایین بیاید
.
گزینه های جانشینی نواز شریف
در‌این میان برکناری شریف برنامه‌های او برای جانشینی سیاسی اش را هم به خطر انداخت؛ چراکه نام « مریم شریف »، دختر نواز شریف که به عنوان وارث سیاسی او در نظر گرفته شده بود، هم در این اسناد دیده شده است. حالا ناظران سیاسی می گویند چندین نفر برای جانشینی نواز شریف در نظر گرفته شده‌اند؛ یکی از آنها سردار « ایاز صادق » سخنگوی رییس پارلمان این کشور، است و « شهید خاقان عباسی »، وزیر نفت و منابع طبیعی پاکستان، هم یکی دیگر از گزینه هاست. « خرم دستگیر خان»، وزیر تجارت و « خواجه محمد عاصف »، وزیر دفاع، هم از دیگر گزینه های جانشینی نواز شریف هستند.
بی شک یکی از مهم ترین کسانی که آماده استفاده سیاسی از برکناری نواز شریف است، سیاست مدار مخالف عمران خان است که از سال ۲۰۱۳ ترسایی و پس از به قدرت‌رسیدن نواز شریف کمپینی برای مقابله با او به راه انداخت. تحلیل گران سیاسی می گویند که حکم دادگاه پیروزی سیاسی و اخلاقی انکار‌ناپذیری برای عمران خان به شمار می رود. به باور کارشناسان جایگاه عمران خان تقویت می شود؛ اما همه چیز به سرمایه گذاری او در ایالت پنجاب بسته گی دارد؛ چراکه این ایالت نقشی بسیار اساسی در انتخابات عمومی پاکستان ایفا می کند. پنجاب یکی از پرجمعیت ترین و پررونق ترین ایالت پاکستان است و در چندین دهه گذشته پایگاه نواز شریف بوده است. عمران خان در سال‌های گذشته پیگیرانه و با وسواس اتهامات علیه شریف را هدایت کرد و با مخالفت‌های خیابانی و شکایت دادگاهی، مخالفت‌های عمومی را علیه صدراعظم گسترش داد و سازماندهی کرد.
حکم اخیر سرنوشت مردی را که در سه دهه گذشته یکی از نیروهای غالب عرصه سیاسی پاکستان بوده، نامشخص باقی می گذارد. حسن عسگری، تحلیل گر سیاسی مستقر در لاهور، در گفت وگو با نیویورک تایمز درباره حکم اخیر دادگاه عالی و سرنوشت نواز شریف چنین می گوید: « اگر او چشم‌انداز درازمدتی داشته باشد، برمی گردد و حزب سیاسی اش را رهبری می کند. او و هوادارانش حکم دادگاه را توطیه ای سنگین با مشارکت قدرت‌های بین‌المللی خوانده‌اند. نواز شریف در دوره‌ای از ثبات اقتصادی نسبی به قدرت رسید و توانست چندین پروژه زیربنایی بزرگ را به اتمام برساند و قطعی برق هم که یکی از مهم ترین مشکلات پاکستان است، در دوره او کاهش چشمگیری داشت؛ گرچه رسوایی اخیر اعتبار او و خانواده‌اش را خدشه دار کرد؛ اما حزب مسلم لیگ امیدوار است با تکیه بر دستاوردهای شریف بتواند پیروز انتخابات عمومی سال آینده پاکستان باشد؛ حتیا اگر خود شریف نتواند نامزد این انتخابات باشد./شرق
بامداد ـ سیاسی ـ ۳/ ۱۷ـ۲۹۰۷