گذر کوتاه درباره پیشینه « ۸ مارچ ، روز جهانی زن »

گذر کوتاه درباره پیشینه « ۸ مارچ ، روز جهانی زن »

ترتیب و تنظیم اززلیخا پوپل

تاريخ « روز جهانى زن » هم زمان تاريخ مبارزه سياسى و اجتماعى عليه تبعيض است. اين روز روز همبستگى براى مبارزه در راه برابرى حقوق و شرايط بهتر کارى و زنده گى زنان است.

انتخاب تاريخ روز هشتم ماه مارچ به عنوان « روز جهانى زن » به خاطره مبارزه زنان کارگر نساجى در سال ۱۸۵۷ ترسایی در شهر نيويورک امريکا بر مى گردد.

شرايط کارى سخت و غيرانسانى و دستمزد کم کارگران زن که در اواخر قرن نوزدهم و اوايل قرن بيستم همراه با مردان در کشورهاى صنعتى وارد بازار کار شده بودند، آنان را وادار به اعتراض و مبارزه صنفى به شکل هاى سازمان يافته و يا غير متمرکز عليه اين بى عدالتى مى کرد.

در اين روز کارگران نساجى زن در يک کارخانه بزرگ پوشاک براى اعتراض عليه شرايط بسيار سخت کارى و وضعيت اقتصادي شان دست به اعتصاب زدند. خاطره اين اعتصاب براى کارگران نساجى باقى ماند. نارضايتى عمومى ازاين شرايط براى زنان کارگر ادامه داشت .

در هشتم مارچ سال ۱۹۰۸ ترسایی ، بعد از گذشت بيش از پنجاه سال کارگران زن کارخانه نساجى کتان درشهر نيويورک با خاطره اعتصاب در اين روز، به دليل تبعيض و محروميت و فشار زياد کار در مقابل حقوق بسيار کم اعتصاب خود را شروع کردند. صاحب اين کارخانه به همراه نگهبانان براى جلوگيرى ازهمبستگى کارگران ديگر بخش ها با اين اعتصاب و سرايت آن به بخش هاى ديگر اين زنان را در محل کار خود در کارخانه محبوس کرد. به دلايل ناشناخته اى آتش در کارخانه درگرفت و فقط تعداد کمى از کارگران زن محبوس توانستند خود را نجات دهند. ۱۲۹ کارگر زن در آتش سوختند.

روز هشتم ماه مارچ بر پايه سنتى مبارزه کارگران زن عليه شرايط سخت کاريشان در خاطره ها ماند.

در سال هاى بعد در کشورهاى مختلف اروپايى و امريکا مبارزه زنان به شکل تظاهرات و اعتصاب کارى عليه فشار، تبعيض و استثمار کارى و همينطور براى داشتن برابرى حقوق در اجتماع و عليه جنگ ادامه پيدا کرد.

از جمله يکى از مهمترين مدافعان حقوق زنان در کشور المان خانم کلارا زتکين (۱۸۵۷-۱۹۳۳) خواست هاى مبارزان زن در المان را مبنى بر هشت ساعت کار در روز براى زنان همينطور حق داشتن تعطيلات و مرخصى زايمان و برابرى حقوق در مقابل قانون مطرح کرد.

در اروپا دومين کنفرانس سوسياليستى بين المللى زنان که در آن صد شرکت کننده از هفده کشور جهان شرکت داشتند، به پيشنهاد کلارا زتکين در ۲۷ اگست سال ۱۹۱۰ ترسایی در کوپنهاک روز هشتم ماه مارچ به عنوان روز زن و براى دفاع از حقوق آنان در مقابل تبعيضات مختلف و چند جانبه برگزيده شد.

اولين روز جهانى زن در ماه مارچ ۱۹۱۱ ترسایی در دانمارک، المان، اتريش، سويس و امريکا برگزار شد. ميليون ها زن در برگزارى اين روز شرکت کردند. خواست هاى اساسى زنان عبارت بودند از قوانين حمايت کننده کار براى زنان، حق راى و شرکت در انتخابات، عليه جنگ هاى امپرياليستى، برابرى مزد با مردان در مقابل کار مساوى، هشت ساعت کار در روز، حمايت از مادر و کودک، تعيين حداقل مزد.

به دليل بحران عمومى اقتصادى جهان در سال هاى سى و در همين ارتباط خطر فاشيزم مسایل مبارزاتى زنان درحاشيه قرار گرفت.

در فاصله دو جنگ جهانى علاوه بر موضوعات قبلى حق قانونى سقط جنين و حمايت از مادران نيز از اهميت خاصى برخوردار شد. اين مبارزه به يک حرکت بزرگ تبديل شد به دليل بحران اقتصادى که در آن زمان تمام اروپا را در برگرفته بود، سالانه حدود يک ميليون زن وادار به سقط جنين مى شدند. به دنبال آثار منفى اين سقط جنين هاى غير قانونى در سال ۱۹۳۱ ترسایی تنها در المان حدود ۴۴۰۰۰ زن به مرگ رسيدند.

از طرف ديگر مساله برابرى مزد در مقابل کار برابر، کوتاه کردن ساعات کار، پايين آوردن قيمت اجناس وغيره نيزاز خواست هاى زنان بودند. خواست هايى که براى امروز ما هم غريبه نيستند.

با روى کار آمدن حکومت ديکتاتورى فاشيستى در کشور المان و ممنوع کردن هرگونه تشکل مخالف امکان برگزارى اين روز غير ممکن گرديد.

با وجود اينکه دراين سال ها مبارزان حقوق زنان تاکيد زيادى روى وضعيت اقتصادى زنان و فشارها و تبعيض در محيط کار بر آنان داشتند و کمتر به بافت مردانه و پيچيده جامعه پرداخت مى شد، ولى زنان مبارز از کشورهاى مختلف خواست هاى خود براى رفع تبعيض در خانواده و کار تربيتى زنان را نيز مطرح کرده بودند.

بعد از جنگ جهانى دوم در کشورهاى اروپاى شرقى جشن روز زنان در سال ۱۹۴۶ دوباره برگزار شد. در اين کشورها روز زن به عنوان جشن رسمى و از طريق دولتى نيز به دليل نشان دادن تمايلات حکومت به بهبود وضع زنان گرامى داشته مى شد.

در کشورهاى اروپاى غربى در ابتدا بعد از جنگ هيچ برنامه اى در ارتباط با روز زنان برگزار نمى شد. بعدها اين روزبه عنوان روز مبارزه براى خواست هاى عمومى زنان و روز خانواده و جشن عمومى زنان تبديل شد.

درسال هاى هشتاد بود که در اين کشورها روز هشتم مارچ باز هم اهميت و معنا خاصى پيدا کرد. دوباره موضوعاتى مانند برابرى حقوق زنان در تمام عرصه هاى زنده گى، حق سقط جنين، رفع تبعيض در زنده گى خانوادگى و حمايت از مادران در دوران حاملگى و بعد اززايمان مورد توجه قرار گرفتند. يکى از نقاط اوج اين اعتراضات در سال ۱۹۹۴ روز اعتصاب زنان بود که بيش از يک ميليون زن در سراسرالمان عليه تبعيض و نابرابرى درحقوق زنان در آن شرکت کردند.

امروزه بزرگداشت اين روز در تقريبا تمامى کشورها به عنوان روز اعتراض عمومى به اجحاف و فشار بر روى زنان و هم چنين تجليل از کسانى که اين مبارزه را شروع کردند و براى دگرگونى و بهبود وضع زنان تلاش ورزيدند، برگزار مى شود.

درطى دو قرن گذشته پيشرفت ها براى به رسميت شناختن و قبول حقوق اوليه و انسانى زنان اندک نبوده در اکثر کشورهاى جهان حق راى زنان و شرکت آنان در فعاليت هاى سياسى و اجتماعى به رسميت شناخته شده است. با وجود اين راه طولانى براى انجام واقعى اين خواست ها در پيش است. زنان هنوز در موارد زيادى در خانواده، در اجتماع و يا در محيط کارمورد خشونت قرار مى گيرند. قوانين زن ستيز در بسيارى از کشورها عمل مى کنند. براى نيروى کار زنان در مقابل کار مساوى با مردان هنوزحتا درکشورهاى صنعتى کمتر پرداخت مى شود، درآمد نسبى زنان در همه کشورها بسيار پايين تر از مردان است.

آنان از امکانات آموزشى و بهداشتى به مراتب کمترى برخوردارند. سه چهارم بيسوادان درسطح جهان را زنان تشکيل مى دهند. اکثر آوارگان و پناهنگان جنگى زنانند. تازه در دو ماه پيش بود که در کشور ترکيه کشتن زنان تحت نام قتل ناموسى به عنوان جرم قتل شناخته شد. تعيين پوشش معين براى زنان، اجبار به حجاب و يا بى حجابى، قاچاق و خريد و فروش زنان، سواستفاده جنسى از آنان وغيره وغيره از نمونه اجحافات آشکار عليه حقوق زنان هستند که امروزه بطور عادى و در همه جا اجرا مى شوند.

از تاريخ برگزارى اولين روز زن۱۱۲ سال مى گذرد. اما هنوز هم دلايل زيادى وجود دارد که به عنوان زن و يا مدافع حقوق زنان در اين روز از خواست هاى اوليه آنان در سراسر جهان به پشتيبانى برخيزيم.

بامداد ـ فرهنگی و اجتماعی ـ ۲/ ۱۹ـ ۰۶۰۳